Kijk op de wereld

Fotografie die je kijk op de wereld beïnvloedt. Medio jaren zeventig een overzichtstententoonstelling van Diane Arbus in het Van Abbemuseum. Dwergen, travestieten, patriotten, nudisten. Drielingen, New Yorkse chique, circusartiesten.

Zwart-wit, een laag perspectief, niemand lacht behalve degenen van wie we opeens vinden dat ze weinig reden tot lachen hebben. Bejaarden tijdens een dagje uit. Zwakzinnigen – ook tijdens een dagje uit.

De beste foto’s maakte ze in parken. In Washington Park dat, als ik het me goed herinner, niet meer dan een postzegel is in Manhattan. In Central Park - iets meer dan een postzegel. Een van die foto’s in Central Park laat een rotswand zien die zo’n tien tot twintig meter hoog moet zijn. Het grillige reliëf: richels, schaduwen en lichtplekken. Het niet minder grillige lijnenspel van kale boomtakken. Aan de voet van de rotswand vijf of zes bankjes met vijf of zes individuen die zich koesteren in lentezon. Het is lunchpauze, ongetwijfeld. Every man an island. Er is nog net een innig verstrengeld stelletje zichtbaar. Je krijgt niet de indruk dat die twee snel van hun existentie worden verlost.

De treurigheid van de zich verwezenlijkende medemens. Zwaaiend met een vlaggetje. Zijn lichamelijkheid vooral: de reuzen, de homoseksuele odd couples, de opgedirkte diva. De tatoeages, de nudistenpicknick. De stuurs kijkende meisjesdrieling: geboren in een drielinglichaam.

Een overzichtstentoonstelling in Foam die zich als de eerste overzichtstentoonstelling in Nederland presenteert. Ik heb meer oog voor het manipulatieve van Arbus’ uitsnedes van het menselijk bedrijf dan bijna veertig jaar geleden, maar die uitsnedes blijven indrukwekkend.